Gan là một trong những cơ quan quan trọng nhất đóng vai trò sống còn trong cơ thể con người . Gan là người lính gác giúp lọai bỏ các độc chất , vi khuẩn khỏi máu và là nơi dự trữ năng lượng ,các men và hormon quan trọng trong cơ thể.

Viêm gan là hiện tượng viêm và hủy hoại tế bào gan.
Viêm gan siêu vi là môt trong những bênh truyền nhiễm phổ biến nhất trên thế giới và cũng tiêu biểu cho một trong những thử thách quan trọng đối với sức khỏe cộng đồng trong thập niên này.

Hiện có 6 loại virus gây viêm gan : A, B ,C,D,E và G, phổ biến và nguy hiểm nhất là siêu vi B và C.

Khoảng 2 tỷ người trên thế giới có bằng chứng đã hoặc đang nhiễm virus viêm gan B và 350 triệu người mang virus này mãn tính.Theo báo cáo của Tổ chức y tế thế giới viêm gan B được xếp hàng thứ 9 trong những nguyên nhân gây tử vong và có trên 1,1 triệu người mất vì nó năm 1996. Có khoảng 3% dân số thế giới nhiễm virus viêm gan C và trên 170 triệu người mang virus này mãn tính. Trong những người nhiễm HIV có khoảng 1/3 có nhiễm siêu vi B hoặc C hoặc cả hai.

Việt Nam thuộc vùng dịch tễ lưu hành của viêm gan virus đặc biệt đối với siêu vi A và B

A, VIÊM GAN:
1, VIÊM GAN SIÊU VI A:
Viêm gan A lây lan chủ yếu qua đường tiêu hóa do thức ăn và nước uống bị hoại nhiễm bởi phân người có chứa HAV (virus viêm gan A).
Ða số trường hợp nhiễm HAV không có triệu chứng. Thời gian ủ bệnh 10-50 ngày, bệnh diễn tiến nhẹ thường tự khỏi, không ghi nhận thể mạn tính hoặc tình trạng mang mầm bệnh mạn tính do siêu vi A.

2, VIÊM GAN SIÊU VI B:
Bệnh lây chủ yếu bằng những đường sau:
* Lây qua đường máu và các sản phẩm từ máu bị nhiễm virus.
* Lây truyền từ mẹ sang con
* Lây do dùng chung đồ với người bệnh như dao cạo râu, bàn chải đánh răng, lây qua vết trầy sướt.. *.Lây truyền qua đường sinh dục.

Ở Việt Nam tỉ lệ mang virus viêm gan B rất cao khoảng 15-20%.

Thời kỳ ủ bệnh kéo dài từ 6 tuần đến 6 tháng. Bệnh nhân hoàn toàn không có triệu chứng hoặc có thể có sốt, vàng da , đau khớp , chán ăn, men gan tăng. Bệnh thường tự giới hạn , khoảng 10% rơi vào mãn tính .
Trẻ em tuổi càng nhỏ nhiễm virus tỉ lệ rơi vào mãn tính càng cao khoảng, hơn 90% nếu nhiễm vào lúc chu sinh (thời kỳ mang thai).

Những người có kháng nguyên HbsAg trên 6 tháng gọi là mang siêu vi B mãn tính, những người đó có thể là người lành mang trùng, viêm gan siêu vi thể tồn tại, viêm gan siêu vi thể tấn công. Khoảng 40% nguời viêm gan siêu vi B mãn chết vì biến chứng xơ gan, ung thư gan. Có 60-80% bệnh nhân ung thư gan có nguồn gốc từ viêm gan siêu vi B.
Những người bị viêm gan siêu vi B mãn có nguy cơ bị ung thư gan gấp 200 lần ở người bình thường.

3, VIÊM GAN SIÊU VI C
Bệnh cũng lây truyền bằng những con đường giống như siêu vi B.

Ở Việt Nam tỉ lệ nhiễm khoảng 1,8%

Thời gian ủ bệnh khoảng từ 20-90 ngày. Một số ít có triệu chứng giống như viêm gan siêu vi B cấp, khoảng 50-70% bệnh nhân rơi vào mãn tính mà không có triệu chứng, 10-25 % viêm gan C mạn bị xơ gan về sau. Khoảng 50-70% bệnh nhân ung thư gan có nhiễm siêu vi C (AntiHCV)

4, CÁC LOẠI VIÊM GAN SIÊU VI KHÁC:
- VGSV D: Chỉ thấy trên bệnh nhân có nhiễm siêu vi B, bệnh chủ yếu gặp ở Trung Phi, Trung Ðông, miền Nam nước Ý, ít gặp ở Ðông Nam Á.
- VGSV E: Chủ yếu lây qua đường tiêu hóa ,gặp chủ yếu ở các nước đang phát triển như Ấn Ðộ, Trung Quốc, Pakistan, Trung Phi, Bắc Phi, một số ít ở Việt Nam, bệnh thường diễn tiến nặng ở phụ nữ có thai
- VGSV G: Lây chủ yếu qua đường máu giống như siêu vi B, ở nước ta hiện tại chưa có điều kiện chẩn đoán loại siêu vi này

B, CHẾ ÐỘ ĂN UỐNG KHI BỊ VIÊM GAN:
1. Viêm gan cấp:
Trong giai đoạn có triệu chứng bệnh, bệnh nhân nên ăn nhiều lần, mỗi lần ăn một ít, khẩu phần nhiều đạm, nhiều đường và ít chất mỡ, không nên uống rượu trong thời kỳ có triệu chứng và cả thời kỳ phục hồi. Bệnh nhân nên nghỉ ngơi trong giai đoạn này.

2. Viêm gan mãn:
Nên kiêng cử rượu, bia, mỡ động vật, nên ăn nhiều bữa, ăn nhiều rau quả, trái cây
Ðối với bệnh nhân xơ gan : nên nghỉ ngơi là chính sẽ làm giảm các sản phẩm chuyển hóa ở gan và tăng tưới máu thận, nên hạn chế ăn mặn Na mỗi ngày khoảng 0,5- 2 g.

C, GIẢI QUYẾT BỆNH VIÊM GAN SIÊU VI NHƯ THẾ NÀO?
- Phòng bệnh là chủ yếu:
- Thận trọng đối với máu và các chế phẩm từ máu
- Dùng riêng dụng cụ cá nhân : dao cao râu bà chải đánh răng..không quan hệ tình dục bừa bãi.Hiện tại đã có thuốc tiêm ngừa viêm gan siêu vi A (HAVRIX- SKB) , viêm gan siêu vi B (Engerix B-SKB, HBVAX II -MSD) an toàn , hiệu quả cao.

MỘT SỐ ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ CHÍCH NGỪA VIÊM GAN SIÊU VI:

1, Chích ngừa VGSV A: như bài viết ở trên, tỉ lệ người lành mang bệnh hoặc bệnh tự khỏi, nên hầu như không cần chích ngừa chủng A. Hơn nữa, giá thành của những mũi ngừa này tương đối cao.
2, Chích ngừa VGSV C: chưa có vaccin phòng ngừa đặc hiệu.

3, Chích ngừa VGSV B: quan trọng nhất và cần nhất vì bệnh rất phổ biến, dễ lay lan...
Viêm gan siêu vi B là một số dạng bệnh viêm gan do virus viêm gan siêu vi B gây ra, truyền nhiễm theo đường máu và sinh dục.

* Nguyên tắc:
1, Xét nghiệm cần làm là HBsAg và anti-HBs:
- HBsAg cho biết có bị nhiễm hay không, còn anti-HBs cho biết cơ thể đã được bảo vệ hay chưa. Khi cả hai xét nghiệm này âm tính thì mới chích ngừa.
Còn HBsAg (-), antiHBs ( ), nghĩa là bệnh nhân đã nhiễm nhưng đã khỏi bệnh, cơ thể đủ sức tạo được kháng thể bảo vệ thì không cần thiết phải chích ngừa...



Kiểm tra hiệu quả: Một hoặc hai tháng sau khi chích ngừa đủ ba mũi. Nếu mức kháng thể Anti HBsAg cao hơn 10 IU/L (tùy loại phương pháp xét nghiệm mà có mức riêng), thì bệnh nhân được coi như đã được bảo vệ. Nếu không có đáp ứng hoặc kháng thể thấp thì có thể chích bổ sung 1-2 lần nữa.

Mức độ kháng thể chống với viêm gan B có được do chích ngừa thường giảm theo thời gian. Do đó, cần phải kiểm tra mức AntiHBsAg hàng năm để chích nhắc lại khi nồng độ giảm xuống dưới 10 IU/L

(1) Như vậy, chúng ta thấy rằng: Nếu xét nghiệm thấy HBsAg thì không cần tiêm ngừa, vì sẽ chẳng có tác dụng gì. Sáu tháng sau cần xét nghiệm lại. Dương thì chờ, âm thì chích hoặc định lượng Anti HBsAg.

Xét nghiệm tìm HBsAg đang được dùng tại các bệnh viện hiện nay là 1 xét nghiệm sàng lọc có độ nhạy cao (ít khi sót, tức là khả năng phát hiện rất cao, không có âm tính giả), và độ đặc hiệu cao (ít khi sai, tức các trường hợp âm tính thì là thật sự không nhiễm, không có dương tính giả).
(*)Chú thích: Âm tính giả: có bệnh mà XN âm tính. Dương giả: không bệnh mà XN dương)

(2) Nếu xét nghiệm HBsAg âm tính thì có 2 trường hợp: Một là chưa nhiễm bệnh. Hai là đã khỏi bệnh.

Ta xác định thêm bằng xét nghiệm AntiHBsAg. Gồm có định tính (phát hiện có hay không) và định lượng (xác định chính xác số lượng nồng độ trong máu).

- XN định tính : Rẻ tiền. Kết quả "Đúng", ít có sai (dương tính giả), nhưng không biết nồng độ cao hay thấp, có đủ sức bảo vệ cơ thể hay không => Chích ngừa cho chắc ăn.

- XN định lượng: Tinh vi hơn, mắc tiền hơn, và cũng dễ sai hơn.

Thực tế: Tiền xét nghiệm = tiền chích ngừa => Chích ngừa chắc ăn hơn. Nếu nồng độ nhiều rồi (cao thật chứ không giả), thì chích nữa cũng có sau đâu, càng tốt.

Cho nên, cứ đi xét nghiệm HbsAg (nhớ không lầm là giá 90k ở viện Pasteur HCM), sau đó, chích ngừa --> làm xong trong ngày!